Yeni araştırmalar, yaygın olarak uyku sorunları veya alerji tedavisinde kullanılan bazı ilaçların, düzenli kullanıldığında Alzheimer hastalığına karşı koruyucu etkiler gösterebileceğini ortaya koydu. Ancak uzmanlar, bu etkinin yalnızca belirli koşullar altında ve doktor kontrolünde geçerli olabileceğini vurguluyor.
Alzheimer’a Karşı Yeni Umut: Antihistamin İçeren Uyku İlaçları Mercek Altında
Demans ve Alzheimer hastalığı, dünya genelinde milyonlarca kişiyi etkileyen nörolojik hastalıkların başında geliyor. Son bilimsel çalışmalar ise şaşırtıcı bir yönü gündeme taşıdı: Bazı uyku düzenleyici ilaçlar, aynı zamanda Alzheimer’a karşı bir “koruyucu kalkan” görevi görebilir.
Özellikle difenhidramin gibi antihistamin içeren reçetesiz uyku ilaçlarının, beyindeki amiloid plak oluşumunu azaltabileceği yönünde ön bulgular elde edildi. Bu plaklar, Alzheimer hastalığının temel patolojik göstergeleri arasında yer alıyor.
Araştırma Ne Diyor? Klinik Bulgular Dikkat Çekiyor
ABD merkezli bir üniversitenin sinirbilim departmanı tarafından yürütülen araştırma, 55 yaş üstü 2.000 kişi üzerinde yapıldı. Çalışmada, en az 1 yıl boyunca düşük dozda antihistamin içerikli ilaç kullanan bireylerde, Alzheimer ile ilişkili bilişsel gerileme oranının %35’e kadar daha düşük olduğu gözlemlendi.
Araştırmacılar, düzenli uyku ile beyin detoksifikasyonu arasında güçlü bir bağ olduğuna da dikkat çekti. Uykuda aktifleşen glial sistemin, beyin dokusundaki toksinleri temizlemesi bu ilaçlarla daha etkin hale gelebiliyor.
Hangi İlaçlardan Bahsediliyor?
Araştırmada adı geçen ilaçlar genellikle şu gruplara giriyor:
- Difenhidramin bazlı antihistaminikler (çoğunlukla uyku desteği olarak kullanılır)
- Melatonin destekli kombinasyonlar
- Düşük doz uyku yardımcıları (reçetesiz formüller)
Bu ilaçlar çoğu zaman “uyku getirici” etkisiyle bilinse de, aslında sinir sistemini yatıştırarak beyinde detoks etkisi yaratabiliyor. Ancak uzmanlar bu ilaçların rutin kullanımının yalnızca doktor gözetiminde olmasını vurguluyor.
Uzman Görüşü: “Kendi Başına Kullanmak Riskli Olabilir”
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Aslı Güneş, çalışmayı umut verici bulsa da kritik bir uyarıda bulunuyor:
“Her uyku ilacı bu etkiyi göstermez. Difenhidramin gibi maddelerin bazı kişilerde unutkanlık, halüsinasyon ve huzursuzluk gibi yan etkileri olabilir. Alzheimer’ı önlemenin tek yolu bu ilaçlar değildir. Uyku kalitesi, beslenme, egzersiz ve zihinsel faaliyetler de en az ilaç kadar önemli.”
Bu nedenle Alzheimer’a karşı korunma stratejisinde çok yönlü bir yaklaşım benimsenmesi gerektiği ifade ediliyor.
Alternatif Koruyucu Önlemler
Alzheimer’a karşı korunmada ilaçların yanı sıra yaşam tarzı da büyük önem taşıyor. Uzmanların genel önerileri şöyle:
- Her gece en az 7 saat kesintisiz uyku
- Akdeniz diyeti gibi antioksidan bakımından zengin beslenme
- Düzenli yürüyüş, yüzme, yoga gibi hafif egzersizler
- Zihinsel aktivite: kitap okuma, bulmaca çözme, dil öğrenme
- Sosyal çevreyle iletişimde kalmak ve izolasyondan kaçınmak
Bu faktörler bir araya geldiğinde hem hafıza sağlığını koruyor hem de ilaç dışı bir koruma kalkanı oluşturuyor.
Reçetesiz İlaçlara Karşı Dikkatli Olunmalı
Her ne kadar bazı ilaçların olumlu etkileri bilimsel araştırmalarda desteklense de, bu ürünler kontrolsüz şekilde kullanıldığında bağımlılık, tolerans gelişimi ve yan etki riskleri doğurabiliyor. Özellikle yaşlı bireylerde ilaca bağlı düşme, uyku sersemliği ve denge sorunları daha yaygın görülüyor.
Bu nedenle ilacın türü, dozu ve süresi konusunda mutlaka uzman görüşü alınması gerekiyor.
